Kur’an’ın nüzûl sürecinde Hz. Muhammed ve Müslümanlar ile Medine Yahu¬dileri arasındaki ilişkiler Kur’an vahyinde sıklıkla konu edinilir. Külliyetli bir Yahudi nüfusunun bulunduğu Medine’de nazil olan ayetlerde bu tema hem dil hem de muhteva itibariyle daha bir yoğunluk ve genişlik kazanmıştır Eserd..
Eser geçtiğimiz yıl aramızdan ayrılan merhum Prof. Dr. Ömer Faruk Harman’ın Kurumumuz için kaleme aldığı ancak yayın hazırlığı vefatından sonra tamamlanan son ilmî çalışmasıdır.Eserde esas olarak din meselesi ve bir din olarak İslam Kur’an vahyi ışığında ele alınmakta, Kur’an’da geniş şekilde yer al..
Elinizdeki çalışma, kan davası töresinin Arap Yarımadası’ndaki uygulamasını dinî, iktisadî ve kültürel kökleri ve toplumsal yapıya yansımalarını da kapsayan geniş bir çerçevede ele almaktadır. Çalışma, Câhiliye çağı olarak adlandırılan İslam öncesi dönem ile Hz. Peygamber’in risâlet dönemini kapsama..
Kur’an’ı tanımak öncelikle onun dilini tanımak demektir. Kur’an’ın dilini tanımak da vahyedildiği zaman ve mekândaki Arap dilini ve onun bağlı olduğu çevreyi tanımak anlamına gelir. Kur’an her şeyden önce zamandan ve mekândan bağımsız olarak bir boşluğa hitap etmemiş, tarihin belli bir döneminde bel..
“Hz. Peygamber Döneminde Müşriklerle İlişkiler”in hikâyesi, dünyanın kaderini etkileyen tarihin dönüm noktalarından biri ve bazı yönlerden en önemlisidir. Gücünü Allah’a ve davasına derin inanç ve bağlılığından alan Muhammedü’l-Emîn, Hira Mağarasında aldığı ilâhî buyrukla Nur Dağından indiğinde, büt..
Hasr, tahsis bildiren bir meânî terimidir. Bu niteliğiyle hasr, anlamı sınırlandırmak suretiyle daha belirgin kılmayı amaçlayan önemli edebî bir üslûptur. Kur’an’da bine yakın âyette bu üslûbun örneklerini görmekteyiz. Bu araştırmada “Kur’an meâlleri âyetlerdeki hasr üslûbunu yansıtmakta mıdır?Meâll..
Hadis ve ahlâk ilişkisi üzerine düşünmek için bilimsel bir çerçeve nasıl sağlanabilir? Çalışma en genel anlamda bu soruya odaklanmakta, kavram ve metin temelli olarak hadis literatürü ve rivayetlerindeki ahlâk düşüncesini tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Hadis ve ahlâk ilişkisini ‘kavram’, ‘kuram’, ‘li..
Geleneksel İslam öğretisinin şekillenmesinde, vahiy-sünnet/hadis ilişkisine dair telakkilerin ve bu konudaki tartışmaların belirleyici bir rolü vardır. Eserde, hadis ve Sünnet’in İslam tarihi boyunca ve modern dönemde farklı grup ve çevreler tarafından nasıl anlaşıldığı ve bunun sonuçları sahâbe dön..
Kur’an sadece insanlığa yaptığı evrensel çağrıyla değil, dil, üslup, edebî sanat¬lar, sûrelerin tertibi ve sûreler arası uyum gibi şeklî sayılabilecek yönleriyle de muhatabına etki eden, özel olarak incelenmesi gereken bir özelliğe sahiptir. Bu yüzdendir ki, Kur’ân-ı Kerîm metninin yapısal özellikle..
Müşrik, inancını maddî nesneler üzerinden ifade eder. Farklı şekil ve boyutta olan bu nesnelere yüklenen anlam semboliktir. Ancak bunun sınırlarını çizmek o kadar kolay değildir. Câhiliye Arabı, açıklayamadığı birçok şeyi inanç alanına taşıyarak din üzerinden açıklar. Dünyada çözemediği sorunları, ö..
Kuşkusuz, islam’ın asıl ve birincil kaynağı olan kur’ân-ı kerîm yüce yaratan’ın kelamıdır ve 23 yıllık peygamberliği esnasında yaşanan olaylarla da iç içe olarak hz. Peygamber’e allah’tan vahiy olarak inmiştir. Kur’an’ı insanlığa tebliğ eden, açıklayan ve örnek hayatıyla uygulayan ise hz. Peygamber’..
Çoğunlukla “medine vesikası” olarak bilinen ve özellikle xıx. Yüzyılın sonlarına doğru önce batılı bilim çevrelerinde, sonra da müslüman araştırmacılar arasında geniş ilgi gören, çok sayıda kitap ve makaleye konu olan anlaşma metni, kendisini sahife olarak nitelendirmektedir. Bu metnin bilhassa günü..
İlgili ayetlerde bildirildiğine göre yüce allah, mekkelilerden başlayarak muhatap kitlenin “akletmeleri”, yani söylenenleri iyice kavrayıp düşünmeleri, bu sayede dikkatli ve sorumlu bir hayat yaşamaları, haksızlıktan sakınmaları, kur’an’ı peygamber’e bir yabancının öğrettiği şeklindeki iddiaların ye..
Mekki ve medeni sûreler bağlamında evvelki ilahi kitaplar hakkında kur’an’da atıf yapılan pasajlardan anlaşılan şey, mekke döneminin ilk yıllarında genel olarak ehl-i kitap, özelde ise hıristiyanlar ve onların kutsal metinlerinin içeriği konusunda hz. Muhammed’in ve ilk müslüman toplumun ya hiç bilg..
İnsan toplulukları kendilerini ifade etmek için her devirde nevi şahsına münhasırbir dil üretmişlerdir. İlahi hitap da bu gerçeği dikkate alarak onlara kendiürettikleri dil ile hitap etmiştir. Bu hitap, ontolojik bakımdan mütekellim ileaynı düzlemde bulunmayan muhatabın durumu gözetilerek çoğu zaman..
İlahi dinleri anlayabilmek için “vahiy” ve “peygamberlik” kavramları üzerinde yoğunlaşmaya, diğer bir anlatımla bir kutsal kitabı, dolayısıyla onun içerdiği dini bildirimleri, bilgileri, haberleri, buyrukları ve hepsini birlikte ifade eden dini anlamak için önce “vahiy” ve “peygamberlik” kavramların..
Makasıdi yorum, tarihte izlenmiş ve halen de izlenmekte olan yorum türlerinden biridir. Bu anlamda elinizdeki eserin konusunun özel bir önemi var. Çünkü öteden beri kur’an’ın ve genel olarak dini hükümlerin temel maksadı, yani nihai anlam ve amacı üzerinde durulmuş ve bu maksat celb-i menfaat ve def..
Batınilik, batin ilmi, batıni te’vil gibi terimler ve tabirler islam ilim ve kültür tarihinde çok köklü bir geleneğe sahiptir. Özeliikle batın kavramı hem şii gelenekteki ismailiyye fırkasını ve bu fırkayla özdeşleşen batıni te’vil anlayışını hem de sünni tasavvufi gelenekteki “ilm-i batın”, “ehl-i ..
İslam tarihi boyunca ‘hadis’in daha genelde ‘rivayet’in, ilmî ve sosyo-kültürel birikimimizin teşekkülünde daima mühim bir yeri olmuştur. Bu birikim, kültürel mirâsımıza rengini ve karakterini farklı tonlarda olsa da her zaman vermiştir. Rivayetler, hayata ve tarihe bakışımıza bazen ön açıp çözüm ür..
İslâm öncesi Arap tarihi genel olarak Câhiliyye çağı, bu dönemin zihniyet yapısı ve hayat tarzı ise Câhiliyye kültürü olarak adlandırılır. Câhiliyye kültürü esasında Hz. Muhammed’in peygamber olarak gönderildiği ilk muhatapların inanç ve değerler dünyasını, Kur’an vahyinin eleştiriden geçirdiği zihn..
Kur’ân-ı Kerîm, kıyamete dek yol gösterici vasfını sürdürecek olan, son ilâhî kitaptır. Bu bakımdan, onun doğru anlaşılması çok büyük bir önem arz etmektedir. Ancak onu doğru olarak anlama sorunu geçmişte olduğu gibi bugün de en önemli sorunlardan biri olarak karşımızda durmaktadır. Son zamanlarda, ..
Kur’an-ı Kerîm insanlığa beşer dilinin imkânlarıyla hitap etmiş ve kullandığı dilin anlam değiştirerek veya genişleterek insanlık ufkunda büyük bir dönüşüm gerçekleşmiştir.Bir hakikati bütün boyutları ile ifade etmekle yetinmeyip, zıttı olan gerçekliği de ayrıntılı olarak ele almak, Kur’an-ı Kerim’i..
Kutsiyet, velâyet, keramet gibi kavramların etrafında oluşan çeşitli inanışlar İslâm toplumlarında her zaman çekici olmuştur. Bu inanışlar bugün de zamanın şartlarına göre az çok değişim geçirerek Müslümanların zihnî ve amelî dünyalarındaki belirleyici etkisini sürdürmekte, geçmişte olduğu gibi zama..
Kur’an-ı Kerîm, Hz. Peygamber ve ilk Müslümanların kullanımında ‘Câhiliyye’ ve ‘şirk’ kelimeleri, önceki dönemin inanç yapısıyla birlikte kaotik ahlâk kültürünü, insan ilişkilerindeki parçalanmışlık, şiddet ve yıkıcılığı anlatmaktadır.‘Câhiliyye’ ve ‘Şirk’in karşıtı olan ‘İslâm’ ise bu kavramların i..
İslâm coğrafyasında öteden beri var olan mehdî ve mesîh telakkisinin dayanağının teşkil eden ‘beklenen kurtarıcı inancı’ bugün farklı boyutta birçok sorunla içiçe geçerek İslâm dünyasının gündemini işgal etmektedir. Çok yönlü bir dinî ve tarihî arka planı bulunan böyle bir inanışın İslâm kaynakların..
Bir araştırmanın ilmî değeri, konunun ana kaynaklarına inilmesine ve bu kaynakların önyargılardan uzak kalarak objektif usulle incelenmesine bağlıdır. Eser, merhum Prof. Dr. Salih Akdemir’in bu metotla hazırladığı “Hıristiyan Kaynaklara ve Kur’an-ı Kerim’e Göre Hz. İsa” başlıklı doktora tezinin kend..
Tarihin ihmali ya da karanlıkta bırakılması, toplumların geçmişlerine ait izlerinin silinmesinin yanında, geleceklerini de belirsizliğe sürükler. Toplumları, yaşadıkları coğrafyanın tarihindeki din, ırk, kültür ve medeniyetlerden bağımsız düşünmek doğru olmaz. Bu bakımdan, İslâm öncesi dönemde Arap ..
Kur’an’da yaratılış meselesinin sistematik biçimde ele alınıp incelendiği bu çalışmada temel amaç, ilgili âyetlerin ilk hitap çevresinde ifade ettiği anlamları açıklığa kavuşturmak olmuştur. Vahyin nüzulünün boşlukta değil, belli bir tarihsel ve toplumsal vasat içerisinde gerçekleştiği hususunda şüp..
Bir süreden beri, tarihçi zihniyetine sahip İslâm araştırmacılarınca, Hz. Muhammed’in hayatının yeniden yazılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, son yüzyılın ortalarında, tarihçilerin ilgilerinin ve tavırlarının değişmiş olmasından ve özellikle de tarihin temelindeki maddî faktörler konusunda ..
Hz. Muhammed’in hayatını ve İslâm’ın ilk dönemini inceledikçe, başarısının büyüklüğü karşısında insanın hayranlığı giderek artıyor. Uzağı gören bir kişi, devlet adamı ve yönetici gibi Allah vergisi hususiyetleri ve bunların arkasında, onun Allah’a olan güveni ve kendisini Allah’ın gönderdiğine olan ..
Kuramer, İslam düşüncesinde ortaya çıkan İslâm yorum geleneklerini ve bunların tarihsel din söylemlerini doğru anlamak ve anlatmak amacıyla, daha önce Kur’an’ın Bâtınî ve İşârî Yorumu ve Modern Dünyada Kur’an’ın Yeri: Makâsıdî Tefsire Doğru konulu ilmî toplantılar düzenlemiş, sunulan tebliğ ve müzâk..
Kur’an’ın Ehl-i kitap olarak adlandırıldığı, kutsal kitapları Tevrat’ın Hak katından indirildiğini bildirdiği, kendilerine gönderilen çok sayıdaki peygamberin hem Müslüman olduklarını hem de Müslüman olmanın ön şartının onlara inanmak olduğunu ifade ettiği İsrailoğulları hakkında Kur’an’da tafsilatl..
Bugün İslam Coğrafyasında kendi ellerimizle inşa ettiğimiz ve hayata aktardığımız ‘ Müslümanlık tarzı’ ile İslam dininin yüce değerleri arasındaki makasın hayli açıldığını üzülerek görmekteyiz. Bu duruma şüphesiz bir çok sebep yol açmıştır. Mesela din içi çoğulculuk, yerini tek hakikatçı görüşlerin ..
Klasik hadis metodolojisi ve onun hem ürünü hem de kaynağı olan hadis külliyâtı, önce in¬sanın sonra da müslümanın doğru bilgiyi elde etmek için gösterdiği muhayyile sınırlarını zor¬layan, her türlü takdiri hak eden bir çabanın canlı şâhididir. Bu nedenle çağımızda İslâmî ilimler üzerine yapılacak ç..